Κοινωνιοβιολογικές προσεγγίσειςΣχεδόν όλοι οι άνθρωποι, σε κάποια ή κάποιες φάσεις της ζωής τους, βιώνουν αυτό που ονομάζουμε έρωτα. Κατά μέσω όρο ερωτευόμαστε 3-5 φορές στη ζωή μας.
Kατά τη διαδικασία του έρωτα γυναίκες και άντρες αισθάνονται και συμπεριφέρονται διαφορετικά. Ποια είναι η αιτία για τη διαφορά αυτή; Στην εργασία αυτή γίνεται μια προσπάθεια προσέγγισης του θέματος αυτού που αφορά σ'όλους μας και που συχνά γίνεται αφορμή για έντονες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις. Στη συνέχεια δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στα ασυνείδητα κίνητρα που οδηγούν ή διατηρούν μια προβληματική σχέση.
Μια εξήγηση της διαφορετικής συμπεριφοράς αντρών και γυναικών έχει να κάνει με τα στερεότυπα και το ρόλο των φύλων, που ορίζουν το σωστό τρόπο προσέγγισης που πρέπει να ακολουθείται, τόσο από τους άντρες όσο και από τις γυναίκες. Στη διάρκεια των αρχικών σταδίων της γνωριμίας, οι άντρες υποτίθεται ότι πρέπει να παίρνουν την πρωτοβουλία. Οι γυναίκες μπορούν να υπαινιχθούν το ενδιαφέρον τους με το φλερτ αλλά χωρίς να κάνουν εκείνες το πρώτο βήμα. Μια μελέτη έδειξε πενήντα δύο τρόπους βουβής ερωτικής συμπεριφοράς γυναικών όταν θέλουν να τραβήξουν την προσοχή ενός άντρα. Παρά τη σεξουαλική επανάσταση, την ειλικρίνεια και την ανοχή που χαρακτηρίζει σήμερα τις ερωτικές σχέσεις, οι γυναίκες που παίρνουν την πρωτοβουλία κρίνονται πολύ συχνά αρνητικά.
Σύμφωνα με μαρτυρίες νέων σχετικά με το πρώτο ραντεβού, οι άντρες φαίνεται ότι επηρεάζονται περισσότερο από την εξωτερική εμφάνιση των γυναικών και οι γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο από τη συναισθηματική εγγύτητα και την έκφραση τρυφερότητας εκ μέρους των αντρών. Η σεξουαλική έλξη είναι σημαντική και για τα δύο φύλα. Όλες αυτές οι προσδοκίες είναι μέρος ενός πολύ συγκεκριμένου κοινωνικού σεναρίου. Το σενάριο αυτό είναι τόσο γνωστό σε όλους, ώστε, όταν ζητείται από νέους άντρες και γυναίκες να περιγράψουν τη σειρά των γεγονότων του πρώτου τους ραντεβού, η ομοιότητα των περιγραφών τους είναι εκπληκτική.
Το γυναικείο σενάριο του φλερτ δίνει έμφαση στην ελκυστική εξωτερική εμφάνιση, στην ικανότητα συζήτησης και στον έλεγχο στο σεξ, συνήθως με την άρνηση. Το αντρικό σενάριο εμπεριέχει την οργάνωση του ραντεβού εάν θα είναι δείπνο, συναυλία ή ταινία στον κινηματογράφο, την οικονομική κάλυψη της εξόδου και την πρωτοβουλία στο σεξ. Για παράδειγμα, οι γυναίκες που χαλάνε το σενάριο παίρνοντας την πρωτοβουλία στο σεξ θεωρούνται επιθετικές και κάπως αρσενικές. Οι άντρες που χαλάνε το σενάριο απαιτώντας από τις γυναίκες να καλύψουν τα μισά έξοδα του δείπνου θεωρούνται τσιγκούνηδες και αγενείς. Αυτά τα σενάρια δομούν και επιδεινώνουν τις διαφορές μεταξύ αντρών και γυναικών. Οι κυρώσεις που αναμένεται να επέλθουν όταν χαλάνε αυτά τα σενάρια πιέζουν τις γυναίκες και τους άντρες να συμμορφώνονται με αυτά.
Οι διαφορές των φύλων είναι υπαρκτές στο στάδιο του φλερτ και στο στάδιο της σχέσης. Ενώ οι γυναίκες τείνουν να είναι περισσότερο επιφυλακτικές στη διάρκεια του φλερτ, οι άντρες τείνουν να ερωτεύονται γρηγορότερα και πιο βαθιά. Όταν το φλερτ περάσει στο στάδιο της δεσμευτικής σχέσης, οι γυναίκες τείνουν να κινούνται γρηγορότερα, ενώ οι άντρες τείνουν να είναι πιο επιφυλακτικοί.
Όσον αφορά στο σεξ, η επιφυλακτικότητα των γυναικών ιδίως υπάρχει όχι μόνο ως μέρος του σεναρίου αλλά και ως μέρος του κοινωνικού κανόνα. Μια έρευνα που έγινε σε Αμερικανίδες φοιτήτριες, για παράδειγμα, έδειξε ότι το 30% από αυτές τις νεαρές, μορφωμένες γυναίκες μερικές φορές αρνήθηκαν το σεξ, ενώ στην ουσία το ήθελαν. Η αντίσταση των γυναικών, όσον αφορά στο σεξ είναι μια πολιτιστικά επιβαλλόμενη ένδειξη και είναι μέρος του όλου κύκλου της διαδικασίας του ζευγαρώματος.
Μια άλλη εξήγηση για τις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων στη διαδικασία του έρωτα προσδιορίζεται από τη διαφορά του εγγενούς προγραμματισμού που διαθέτουν οι άντρες και γυναίκες για την επιλογή συντρόφου. Αυτή η διαφορά είναι ένα μεγάλο θέμα της εξελικτικής θεωρίας. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, διαφορετικές εξελικτικές διερευνήσεις όρισαν διαφορετικές στρατηγικές όσον αφορά στο στάδιο του φλερτ, τόσο για τους άντρες όσο και για τις γυναίκες.
Ενώ οι άντρες δίνουν έμφαση στην εξωτερική ελκυστικότητα, οι γυναίκες προσέχουν περισσότερο την κοινωνική και οικονομική κατάσταση του άντρα, τις φιλοδοξίες, τη δύναμη του χαρακτήρα και την εξυπνάδα. Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των φύλων σημειώθηκε στην έλξη που προκαλεί η οικονομική και κοινωνική θέση, κάτι που έχει σχέση με την επάρκεια του άντρα ως προμηθευτή. Ενδείξεις ότι οι άντρες ελκύονται ερωτικά κυρίως από την ομορφιά και οι γυναίκες κυρίως από την κοινωνική θέση αποδείχθηκαν έγκυρες σε μελέτες πάνω σε εκατοντάδες υποκειμένους, διαφορετικών ηλικιών και διαφορετικών πολιτισμών. Δε σημειώθηκε καμιά διαφορετικότητα μεταξύ των φύλων σε ό,τι αφορά τα γνωρίσματα του χαρακτήρα όπως ευχάριστη προσωπικότητα και καλή αίσθηση του χιούμορ: τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες εκτιμούν αυτές τις ιδιότητες στον ίδιο βαθμό.
Οι γυναίκες είναι πολύ πιο πρόθυμες από τους άντρες να παντρευτούν κάποιον που δεν έχει ελκυστικό παρουσιαστικό ή κάποιον που είναι μεγαλύτερος κατά πέντε ή παραπάνω χρόνια από αυτές, εάν αυτός ο κάποιος έχει μεγαλύτερο εισόδημα ή είναι περισσότερο μορφωμένος από τις ίδιες.
Οι άντρες ψάχνουν για «ενδείξεις ικανότητας αναπαραγωγής» - εμφάνιση και νεότητα - , ενώ οι γυναίκες ψάχνουν για «ενδείξεις ικανότητας απόκτησης εισοδήματος» - ωριμότητα και πραγματική ή ενδεχόμενη οικονομική ασφάλεια. Οι γυναίκες ζητούν επίσης την επιβεβαίωση της πρόθεσης από την πλευρά του άντρα να προσφέρει χρόνο, συναίσθημα, χρήματα και κοινωνική θέση. Οι άντρες με ένδειξη προτίμησης για περιστασιακές/πρόσκαιρες σχέσεις τείνουν να είναι πιο απελευθερωμένοι σεξουαλικά από τις γυναίκες, οι οποίες προτιμούν τις μακροπρόθεσμες μονογαμικές σχέσεις.
Σύμφωνα με άλλες μελέτες, οι άντρες, πολύ πιο συχνά από τις γυναίκες, επιδίδονται σε σεξουαλικές φαντασιώσεις για κάποια άλλη γυναίκα εκτός της συντρόφου τους και μπορεί να επιδιώξουν τη γνωριμία κάποιας άλλης γυναίκας ενώ βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της ερωτοτροπίας στον ήδη υπάρχοντα δεσμό τους. Ενώ η ελκυστικότητα της εξωτερικής εμφάνισης είναι πιο σημαντική για τους άντρες, η ποιότητα της επικοινωνίας είναι πιο σημαντική για τις γυναίκες.
Μια άλλη παρατήρηση αποτελεί το γεγονός ότι η πλειοψηφία των γυναικών προτιμά τον άντρα ψηλότερο από τις ίδιες, οι περισσότεροι άντρες προτιμούν γυναίκες κοντύτερες από τους ίδιους. Η αλήθεια είναι ότι το χαμηλό ύψος σε έναν άντρα είναι πολύ μεγαλύτερο μειονέκτημα απ'ό,τι το αντίθετο είναι προτέρημα. Οι γυναίκες δεν προτιμούν μόνο να έχουν τον άντρα τους ψηλά, αλλά τείνουν επίσης να παντρεύονται άντρες που κατέχουν υψηλές κοινωνικές θέσεις, ενώ οι άντρες τείνουν να παντρεύονται γυναίκες από χαμηλές κοινωνικές τάξεις: μένουν έτσι ανύπαντρες οι γυναίκες που κατέχουν υψηλά αξιώματα στην πολιτική, στην επιστήμη και στον επιχειρησιακό κόσμο, και ανύπαντροι οι ευρισκόμενοι στη χαμηλότερη βαθμίδα της κοινωνικής πυραμίδας ή στη φυλακή.
Οι άντρες και οι γυναίκες ελκύονται από διαφορετικά γνωρίσματα του χαρακτήρα. Ένα τέτοιο γνώρισμα του χαρακτήρα είναι η αυταρχικότητα. Τέσσερις διαφορετικές μελέτες έδειξαν ότι το γνώρισμα της αυταρχικότητας στους χαρακτήρες των αντρών αύξησε τη δύναμη της σεξουαλικής έλξης που σημείωναν στις γυναίκες. Η αυταρχικότητα ως γνώρισμα του χαρακτήρα των γυναικών δεν προσθέτει τίποτα στη σεξουαλική έλξη που προξενούν ως γυναίκες. Είναι ενδιαφέρον όμως το ότι η σεξουαλική έλξη που μπορεί να νιώθουν οι άντρες προς το αντίθετο φύλο μπορεί μεν να αυξάνεται από το χαρακτηριστικό της αυταρχικότητας, αλλά δεν τους κάνει πιο αρεστούς. Για να προσελκύσουν τις γυναίκες, οι άντρες πρέπει, επίσης, να επιδείξουν άλλα γνωρίσματα του χαρακτήρα τους, όπως προθυμία συμπαράστασης, ικανότητα κατανόησης και προθυμία συμμετοχής. Ενδεχομένως, τέτοιοι τύποι αντρών είναι πιθανότερο να επενδύσουν στους απογόνους τους.
Οι γυναίκες θεωρούν τους στοργικούς και εξυπηρετικούς άντρες πολύ πιο ελκυστικούς σωματικά και σεξουαλικά, όπως και πολύ πιο επιθυμητούς κοινωνικά ως πιθανούς συντρόφους. Οι αυταρχικοί άντρες είναι πολύ πιο επιθυμητοί από τους υποχωρητικούς αλλά μόνο όταν παρουσιάζουν προθυμία συμπαράστασης και συμμετοχής. Οι εγωιστές, αυταρχικοί άντρες δεν έχουν καμιά απήχηση στις γυναίκες.
Για τις διαφορές αυτές που αναφέρθηκαν πιο πάνω, αλλά και για πολλές άλλες, υπάρχουν διαφορετικές επιστημονικές προσεγγίσεις ή εξηγήσεις.
Δύο θεωρίες - η εξελικτική και η ψυχαναλυτική - απαντούν σε αυτό το ερώτημα και θεωρούν τη διαφορετικότητα των φύλων υπαρκτή. Αντίθετα, οι απαντήσεις δύο κοινωνικών θεωριών παρουσιάζουν τη διαφορετικότητα των φύλων ως ανύπαρκτη. Μια κοινωνική θεωρία εξηγεί τη διαφορετικότητα ως μια λειτουργία των στερεότυπων του ρόλου των φύλων, η άλλη θεωρία υποστηρίζει τη σημαντικότητα της ατομικής διαφορετικότητας και τη θεωρεί ισχυρότερο παράγοντα επιρροής στην ερωτική έλξη από τη διαφορετικότητα των φύλων.
Σύμφωνα με την εξελικτική θεωρία, η διαφορετικότητα των φύλων στην ερωτική έλξη είναι αποτέλεσμα της βιολογικής διαφορετικότητας μεταξύ αρσενικών και θηλυκών θηλαστικών. Εφόσον μόνο τα θηλυκά γεννούν, η επένδυσή τους στον απόγονό τους στη διάρκεια της κυοφορίας, της γέννας και της ανατροφής είναι μεγαλύτερη από εκείνη των αρσενικών. Επιπλέον, οι γυναίκες μπορούν να παράγουν πολύ μικρότερο αριθμό απογόνων και σε περιορισμένο χρονικό διάστημα, ενώ οι άντρες μπορούν να παράγουν απογόνους από την εφηβεία τους μέχρι το θάνατό τους.
Στους άντρες η εξέλιξη καθορίζει την προτίμηση ιδιοτήτων που επιδεικνύουν την ικανότητα της γυναίκας να αναπαράγει, δηλαδή τη νεότητα και την ομορφιά. Στις γυναίκες, η εξέλιξη καθορίζει την προτίμηση ιδιοτήτων που επιδεικνύουν την ικανότητα του άντρα να εξασφαλίζει το μέλλον, δηλαδή να προμηθεύει τα αναγκαία και να παρέχει την κοινωνική θέση.
Οι σύγχρονοι κοινωνιοβιολόγοι προσθέτουν σε αυτές τις βασικές δαρβινικές έννοιες τον όρο «γονική επένδυση» εννοώντας την ενέργεια που επενδύεται από τους γονείς στη γέννηση και στην ανατροφή του απογόνου. Η άποψη των κοινωνιοβιολόγων είναι ότι όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορετικότητα των φύλων σχετικά με τη γονική τους επένδυση τόσο μεγαλύτερη διαφορετικότητα συναντάται στα κριτήρια που χαρακτηρίζουν την ερωτική τους έλξη. Στους ανθρώπους, η διαφορετικότητα μεταξύ των φύλων αρχίζει με τη διαφορετικότητα μεταξύ του σπέρματος και του ωαρίου. Το αργοκίνητο ωάριο είναι 50.000 φορές μεγαλύτερο από το γοργοκίνητο σπέρμα. Κάθε μήνα η γυναίκα ελευθερώνει ένα ωάριο, σε αντίθεση με την κίνηση που υπάρχει στο σπέρμα του άντρα, εκατομμύρια σπέρματα, καθημερινά. Σύμφωνα με την εξελικτική ψυχολόγο Ada Lumpert (1998), αυτός είναι ο λόγος που η γυναίκα είναι πολύ προσεκτική με το ωάριό της, ενώ ο άντρας είναι απρόσεκτος με το σπέρμα του. Το σπέρμα είναι φτηνό και ο άντρας δεν έχει τίποτα να χάσει. Όσο πιο γρήγορα τριγυρίζει ο άντρας και όσο πιο ευρύ είναι το «κυνηγετικό» του πεδίο τόσο πιο πολλές πιθανότητες επιτυχίας έχει. Η γυναίκα έχει το μωρό στη μήτρα της για εννέα μήνες, το τρέφει και το φροντίζει μετά τη γέννα. Ο άντρας περνά κάπου δέκα ευχάριστα λεπτά στη διάρκεια των οποίων θα στείλει το σπέρμα του στη μήτρα, ακόμη κι αν προσθέσουμε την ώρα που θα αφιερώσει για να μεταφέρει τη σύντροφό του στο μαιευτήριο, η διαφορά στο συνολικό χρόνο που αφιερώνεται είναι πολύ μεγάλη. Εφόσον η γονική επένδυση που αφιερώνει η γυναίκα είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτή του άντρα, η επιφύλαξη, από τη δική της πλευρά, είναι η καλύτερη εγγύηση για μεγαλύτερο αριθμό απογόνων, από τη δική του την πλευρά είναι η ταχύτητα. Αφού η γυναίκα πρόκειται να αφιερώσει τόσο πολύ χρόνο και ενέργεια στον απόγονό της, πρέπει να είναι βέβαιη για την επιβίωσή του.
Η διαφορά μεταξύ της δικής της επιφύλαξης και της δικής του ταχύτητας τους τοποθετεί στην κατάσταση εκείνη των στερεότυπων δυνάμεων, όπου εκείνος την πιέζει να ενδώσει στη σεξουαλική πράξη και εκείνη του αντιστέκεται λέγοντας «περίμενε». Εκείνος περιμένει κι εκείνη υπολογίζει το μέγεθος της πίστης του. Θα μείνει δίπλα της αφού κάνουν έρωτα; Θα της προσφέρει βοήθεια για την ανατροφή του απογόνου τους; Εκείνος της δίνει την υπόσχεση. Κάνουν έρωτα κι εκείνη βρίσκεται έκθετη στον κίνδυνο της εγκατάλειψης εκ μέρους του. Η ανειλικρίνεια είναι κοινή πρακτική και ο οποιοσδήποτε μπορεί να δώσει την υπόσχεση της αιώνιας αγάπης.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος από τον οποίο πρέπει να φυλάγεται κάθε γυναίκα είναι η εγκατάλειψη της ίδιας και του παιδιού της από τον άντρα. Έτσι, η γυναίκα φυλάγεται με τη μέγιστη προσοχή, οδηγώντας το ένστικτό της προς τον εντοπισμό ψευτών. Ψάχνει να βρει τον άνθρωπο εκείνο που θα της είναι πιστός, εκείνον που δε θα την εγκαταλείψει, εκείνον που θα μείνει και θα τη βοηθήσει.
Η γυναίκα ελκύεται από εκδηλώσεις αγάπης όπως επίσης και από ακριβά δώρα και γεύματα σε ακριβά ρεστοράν, στοιχεία που υποδηλώνουν την οικονομική ευχέρεια του άντρα. Από την άλλη πλευρά, εκείνη των αντρών, εφόσον ο άντρας μπορεί να παράγει παιδιά από την εφηβεία μέχρι τα γεράματα, εκτιμά τη γυναίκα σύμφωνα με χαρακτηριστικά όπως νεότητα, υγεία και ομορφιά και ελκύεται από δείγματα τρυφερότητας τα οποία συμβολίζουν τη γονιμότητά της.
Δεν είναι καθόλου παράξενη η ύπαρξη διαφορετικότητας των φύλων όσον αφορά στα «είδη απάτης» και στους «τρόπους ζευγαρώματος». Όταν οι άντρες μιλάνε μεταξύ τους, τείνουν να υπερβάλουν για τις επιτυχίες τους γενικά, και για τις ερωτικές τους κατακτήσεις ειδικότερα. Απ'την άλλη πλευρά, όταν οι άντρες μιλάνε σε γυναίκες, τείνουν να υπερβάλλουν σε ό,τι αφορά τα θέματα δέσμευσης, ειλικρίνειας, ικανότητας εξασφάλισης αποδοχών. Οι γυναίκες, στην προσπάθειά τους να προσελκύσουν ερωτικά, προσπαθούν να τονίσουν χαρακτηριστικά της εξωτερικής τους εμφάνισης. Σύμφωνα με μια εξήγηση, η διαφορετικότητα των φύλων σχετικά με την ερωτική έλξη είναι αποτέλεσμα της λειτουργίας των δυνάμεων κάθε κοινωνίας, όπως είναι τα ήθη και τα έθιμα, οι κοινωνικοί ρόλοι, τα στερεότυπα των ρόλων και η διαφορετικότητα της κοινωνικής δύναμης.
Σύμφωνα με μια άλλη κοινωνική εξήγηση, η οποία βασίζεται στη θεωρία της κοινωνικής δομής, η πραγματικότητα είναι κοινωνικά κατασκευασμένη. Οι ομοιότητες μεταξύ αντρών και γυναικών, στα περισσότερα σημεία, συμπεριλαμβανομένης και της ερωτικής έλξης, είναι πολύ περισσότερες από τις διαφορές. Επομένως, οι ατομικές διαφορές, όπως και οι κοινωνικές, σχετικά με την ερωτική έλξη πρέπει να θεωρηθούν και να τονιστούν ως κάτι παραπάνω από μια απλή διαφορετικότητα των φύλων.
Εφόσον όλοι μας επηρεαζόμαστε από τα αρσενικά και θηλυκά στερεότυπα του πολιτισμού μας, τείνουμε να επιλέγουμε συντρόφους οι οποίοι ταιριάζουν με αυτά τα στερεότυπα. EMAIL
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου