Το χαρούπι ή ξυλοκέρατο είναι ο χοντρός καστανόμαυρος εξωτερικά και εσωτερικά καρπός της χαρουπιάς. Δέντρο που αναπτύσσεται στην ανατολική Μεσόγειο και κατά μήκος των εύκρατων παραλιακών περιοχών της Μεσογείου. Λέγεται και ξυλοκερατιά και μεγαλώνει ακόμα και σε φτωχά, ξερά, πετρώδη και ηφαιστειογενή εδάφη. Αναπτύσσεται αργά και έχει κορμό χοντρό, ελαφρά στριμμένο, ο οποίος διακλαδίζεται κατά τρόπο που σχηματίζει πλατιά, σφαιρική κόμη με φυλλάρια ωοειδή, ακέραια, παχιά, δερματώδη βαθυπράσινα πάνω και ωχρότερα κάτω.
   Το χαρούπι είναι χοντρό και δερματώδες, γεμάτο από μια πυκνή αλευρώδη σάρκα με γλυκιά γεύση και χρώματος κίτρινου ωχρού. Στο «άλευρο» αυτό περιέχονται πολυάριθμα μικρά σπέρματα, αμφίκυρτα, πάρα πολύ σκληρά, κεραμόχρωμα, στίλβοντα. Τα χαρούπια περιέχουν 20-70% σάκχαρα από όπου παράγονται το χαρουπόμελο, καθώς επίσης οινόπνευμα άριστης ποιότητας. Στην ιατρική, το άλευρο των χαρουπιών χρησιμοποιείται με καλά αποτελέσματα στις παιδικές διάρροιες και ως στυπτικό φάρμακο, εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητας σε πηκτίνες. Τα χαρούπια αποτελούν εξαιρετική κτηνοτροφή, ιδίως για τα άλογα, αλλά καταναλώνονται συχνά και από ανθρώπους όπως π.χ. οι μουσουλμάνοι παρασκευάζουν απ’ αυτά γλυκίσματα και ηδύποτα.
   Από τον χαρουπόσπορο εξάγεται κυτταρίνη, δερψικές και βαφικές ουσίες, έλαιο κ.λπ. Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες κατατάσσονται σε δύο μεγάλες ομάδες: κοντοχάρουπα και μακροχάρουπα. Σημαντική όμως είναι η άγρια χαρουπιά (κερατέα ή κερωνία η έλλοβος), όπου τα φύλλα της μοιάζουν με φτερά και αποτελούνται από μικρότερα φυλλαράκια. Η μεγάλη οικονομική σημασία της άγριας χαρουπιάς οφείλεται στον πλούσιο σε ζάχαρη καρπό της, που αποτελεί θρεπτική τροφή για τα ζώα. Το γλεύκος, που προέρχεται από τα ζάχαρα, χρησιμοποιείται για την παρασκευή φαρμάκων εναντίον του βήχα και της χρόνιας βρογχίτιδας. Επίσης τα ζάχαρα χρησιμοποιούνται στην παρασκευή δροσιστικών και αναψυκτικών ποτών. Οι σπόροι της άγριας χαρουπιάς αποτελούν πολύτιμο βιομηχανικό υλικό για την παρασκευή κυτταρίνης, που χρησιμοποιείται στην κατασκευή φωτογραφικών πλακών και άλλων αντικειμένων, όπως επίσης και δεψικών, βαφικών και συγκολλητικών ουσιών, κατάλληλων για την κατεργασία των δερμάτων, τη βαφική και το γυάλισμα φυτικών κλωστικών ινών και φυτικής μέταξας. Επίσης ο φλοιός και τα φύλλα είναι πλούσια σε δεψικές ουσίες και χρησιμοποιούνται στη βυρσοδεψία και τη βαφική. Πρόκειται δηλαδή για πολύτιμο δασικό, γεωργικό, βιομηχανικό και καλλωπιστικό είδος. Τα χαρούπια είναι οργανικά, καθώς προέρχονται από αυτοφυή άγρια δέντρα και όχι από οργανωμένες ελεγχόμενες καλλιέργειες.
   Τα χαρούπια είναι εξαιρετικά θρεπτική τροφή. Πλουσιότερα σε ασβέστιο ακόμα και από το γάλα (350 mg ανά 100 gr) σε σύγκριση με το γάλα (120 mg Ca ανά 100 gr), πλούσια σε φώσφορο, υδατάνθρακες, βιταμίνες Α και Β, πρωτεΐνες και πολλά μεταλλικά στοιχεία. Το χαρουπόμελο που κυκλοφορεί στο εμπόριο ως σιρόπι από τον καρπό, είναι προϊόν υγιεινής διατροφής, που καταπραϋνει το στομάχι, βοηθά στην ομαλή λειτουργία του εντέρου και χρησιμοποιείται ως γλυκαντική ουσία σε διάφορα παρασκευάσματα (σε δημητριακά, σε γλυκά, σε ροφήματα). Η χαρουπόσκονη θυμίζει ρόφημα σοκολάτας ή κακάοκαι μπορεί να τα αντικαταστήσει σε οποιαδήποτε συνταγή για μπισκότα, κέικ, σοκολατοειδή γλυκίσματα, κρύα και ζεστά ροφήματα. Η χαρουπόσκονη κυκλοφορεί στο εμπόριο και σε μορφή σοκολάτας, είναι η γνωστή χαρουπολάτα, επίσης σε μορφή μερέντας, παστίλιων κ.λπ.