Ο κόσμος των φυτών περιλαμβάνει περίπου 350.000 διαφορετικά είδη με τα αρωματικά φυτά να αποτελούν μια μικρή ομάδα 18.000 ειδών περίπου. Τα γνωστά αρωματικά φυτά ταξινομούνται σε 60 περίπου διαφορετικές οικογένειες. Οι σπουδαιότερες από αυτές είναι : Compositae, Labiatae Pinaceae, Rutacee και Umbelliferae.
Πολλά από τα αρωματικά φυτά χαρακτηρίζονται και ως φαρμακευτικά διότι περιέχουν ουσίες με αποδεδειγμένες θεραπευτικές ιδιότητες. Κοινό χαρακτηριστικό των αρωματικών φυτών είναι ότι στα διάφορα φυτικά μέρη τους (φύλλα, άνθη, κ.λπ.) περιέχουν αιθέρια έλαια, τα οποία τους προσδίδουν χαρακτηριστική οσμή. Τα αιθέρια έλαια υπάρχουν σχεδόν σε όλα τα όργανα του φυτού (βλαστό, ρίζα, φύλλα, άνθη, καρπούς). Η χημική τους σύσταση μπορεί να διαφέρει στα διάφορα όργανα του ίδιου του φυτού. Π.χ. στην κανέλλα τα συστατικά του αιθερίου ελαίου των φύλλων περιέχουν 50-80% ευγενόλη, αντίθετα στο φλοιό περιέχουν μεγάλη ποσότητα κινναμονική αλδεϋδη. H παραγωγή των
αιθερίων ελαίων γίνεται σε ειδικευμένους εκκριτικούς σχηματισμούς, όπως τα ελαιοφόρα δοχεία, αδενώνη τοιχώματα, ελαιοφόροι πόροι και ιδιόβλαστα ελαιοκύτταρα. Ο πραγματικός ρόλος των αιθερίων ελαίων για τα φυτά δεν έχει γίνει ακόμη γνωστός. Γύρω από το ρόλο και τη σημασία των αιθερίων ελαίων έχουν γίνει μόνο υποθέσεις. Τα αιθέρια έλαια είναι πρόδρομες ουσίες δραστικών μεταβολιτών και μειώνουν την απώλεια του νερού με την διαπνοή. Τα αιθέρια έλαια προσελκύουν τα έντομα, που μαζεύουν τη γύρη και βοηθούν έτσι στην αναπαραγωγή και επικονίαση.
Τέλος τα αιθέρια έλαια, λόγω των διαφόρων συστατικών που περιέχουν, έχουν αντισηπτικές ιδιότητες και ενεργούν κατά των βακτηρίων, των μυκήτων και των ζυμών.
Ο γλυκάνισος (pimbinella anisum) ανήκει στην οικογένεια Umbelliferae. Το μέρος του φυτού που χρησιμοποιείται είναι οι σπόροι του. Το 90% από τα συστατικά του αιθερίου ελαίου του είναι η trans ανιθόλη. Η σπορά του γίνεται σε ξηρό, θερμό και ελαφρύ χώμα στις αρχές του Απρίλη. Ανθίζει τον Ιούλιο, ωριμάζει τον φθινόπωρο, οπότε γίνεται και η συγκομιδή του. Γίνεται παραλαβή του σπόρου και αυτοί αφήνονται να ξηραθούν σε ημισκιά.
Ευδοκιμεί σε περιοχές με θερμό κλίμα όπως στη Νότια Ρωσία, Βουλγαρία, Γερμανία, Μάλτα, Ισπανία, Βόρεια Αφρική και στην Ελλάδα.
Οι εμπορικές του ποικιλίες διαφέρουν κυρίως στο μέγεθος. Ο σπόρος του Ισπανικός γλυκάνισου έχει το μεγαλύτερο μέγεθος και χρησιμοποιείται κυρίως στην φαρμακευτική. Οι σπόροι του Ρωσικού και Γερμανικού γλυκάνισου έχουν μικρότερο μέγεθος και είναι πιο σκουρόχρωμοι και χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραλαβή του ελαίου του.
Ο γλυκάνισος έχει τις παρακάτω φαρμακευτικές ιδιότητες: τονώνει τις λειτουργίες ζωτικών οργάνων (ήπαρ, καρδιά, πνεύμονες, εγκέφαλος). Βοηθά στη χώνεψη στην μείωση της βουλιμίας, στον βήχας, στις στομαχικές διαταραχές και είναι ήπιο καθαρτικό. Ενισχύει το ανοσοποιητικό και απομακρύνει τις περιττές βλέννες.
Ο γλυκάνισος χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό στην μαγειρική και στην αρτοποιία. Χρησιμοποιείται και στην παραγωγή διαφόρων αλκοολούχων ποτών κυρίως λικέρ, όπως το ούζο και το τσίπουρο.
Το ούζο είναι ένας εξελιγμένος απόγονος του αποστάγματος στέμφυλων, που οφείλει τους οργανοληπτικούς χαρακτήρες του, στα βότανα που χρησιμοποιούνται για τον αρωματισμό του. Έτσι ο γλυκάνισος "pimpinella anisum", ο μάραθος "foeniculum vulgare miller", ο αστεροειδής άνισος, η μαστίχα, η κανέλλα, το γαρύφαλλο, ο κορίανδρος, η ρίζα αγγελικής, η μαστίχα, το φλαμούρι, το κάρδαμο, η μέντα κ.α. μπαίνουν στον άμβυκα για να εξευγενίσουν το απόσταγμα. Ο γλυκάνισος είναι αυτός που κάνει το τσίπουρο και το ούζο να "γαλανώνει", να ασπρίζει δηλαδή με την προσθήκη νερού. Στην τσικουδιά δεν χρησιμοποιείται καθόλου γι' αυτό και δεν γαλανώνει.
Ο
κορίανδρος (Coriandrum sativum) ανήκει στην οικογένεια Umbelliferae. Το μέρος του φυτού που χρησιμοποιείται είναι οι σπόροι του και τα φύλλα του. Το μεγαλύτερο μέρος από τα συστατικά του αιθερίου ελαίου του είναι το trans καριοφυλλένιο και η λιναλοόλη. Η σπορά του γίνεται σε ξηρό, θερμό και βαρύ χώμα στις αρχές του Απρίλη. Το Αύγουστο ωριμάζει, οπότε η δυσάρεστη οσμή, που έχει μέχρι τότε, δίνει τη θέση της σε ένα ευχάριστο άρωμα και το φυτό είναι έτοιμο για την συγκομιδή του. Γίνεται παραλαβή του σπόρου και αυτοί αφήνονται να ξηραθούν.
Ευδοκιμεί στην Ασία, Νότια Ευρώπη, Αίγυπτο και στο Περού. Ο αγγλικής παραγωγής κόλιανδρος λέγεται ότι έχει καλύτερο άρωμα σε σχέση με τον γερμανικό και ρωσσικό, από τους οποίους όμως παράγεται πιο πλούσιο λάδι.
Ο κόλιανδρος έχει τις παρακάτω φαρμακευτικές ιδιότητες: είναι διουρητικό και αντιμυκητιακό. Βοηθά σε περιπτώσεις ανορεξίας, σε γαστρεντερικά προβλήματα και ισορροπεί τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα.
Ο κόλιανδρος εδώ και 3.000 χρόνια, είναι το κυρίαρχο συστατικό για αρώματα και καλλυντικά, καθώς και για ερωτικά φίλτρα. Για την Κινέζικη παράδοση, ο κολίανδρος εξασφαλίζει αθανασία της ψυχής. Χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό στην μαγειρική και στην αρτοποιία, και στην παραγωγή διαφόρων αλκοολούχων ποτών κυρίως λικέρ, όπως το ούζο και το τσίπουρο.
βιβλιογραφία:
Φοίτου, Δ.Γ., Συστηματική Βοτανική, Λύχνος, 1984, Πάτρα.
www.Botanical.com
