Δεν είναι τόσο πολύ το ποιοι είμαστε όταν γεννιόμαστε που μετρά. Άλλωστε δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά γι’ αυτό. Είναι το ποιοι ενθαρρυνόμαστε και μας επιτρέπεται να γίνουμε. Πάντως, όποια άκρη αυτού του δίπολου (κληρονομικότητα ή περιβάλλον) κι αν πάρουμε, η ευθύνη είναι μεγάλη.
Τη σημερινή εποχή το μεγάλωμα ενός παιδιού είναι μια μακρόπνοη και μπερδεμένη διαδικασία, όπου, ασφαλώς, οι γονείς δεν έχουν τη μοναδική ευθύνη για το αποτέλεσμα της διαδρομής αυτής. Τα παιδιά μεγαλώνουν και επηρεάζονται σημαντικότατα από ένα μακρύ κατάλογο ανθρώπων και δομών. Φίλους, δασκάλους, αθλητές, τραγουδιστές, επιστήμονες, πολιτικούς και πολιτευτές κ.α. Ωστόσο, η μαμά και ο μπαμπάς ξεχωρίζουν για την τόσο καθοριστικά καθοδηγητική τους δύναμη. Μέσω της άμεσης επαφής με το παιδί αλλά και της έμμεσης μέσω της παρέμβασής τους στα κοινωνικά δρώμενα. Έχει τονιστεί ιδιαίτερα το χρέος, η υποχρέωση της συντεταγμένης κοινωνίας προς την οικογένεια.
Γραφές από τους κλασικούς χρόνους αναφέρονται στην έννοια «εαυτός». Ο Σωκράτης έγραψε «γνώθι σε αυτόν» και ο Αριστοτέλης για τη φύση της ψυχής. Ο James (1890) περιέγραψε τον «εαυτό» να αποτελείται από το «εγώ» ή ο εαυτός σαν γνώστης (υποκείμενο) και το «εμένα» ή ο εαυτός σαν γνωστικό αντικείμενο. Άλλοι όροι για το πώς βλέπει κάποιος τον εαυτό του είναι «αυτό-εκτίμηση», «αυτό-εμπιστοσύνη», «αυτό-ιδέα». Όλοι αυτοί οι όροι ουσιαστικά περιγράφουν την ολότητα των σκέψεων που έχει κάποιος έχοντας σαν σημείο αναφοράς τον εαυτό του σαν αντικείμενο. Ή αλλιώς, αυτό-εκτίμηση είναι η θετική ή αρνητική εκτίμηση απέναντι σε ένα ιδιαίτερο αντικείμενο που λέγεται εαυτός. Βρίσκεται, λοιπόν, η αυτό-εκτίμηση στο κέντρο της προσωπικότητας του παιδιού.
Ένα σημαντικό στοιχείο γύρω από την αυτό-εκτίμηση είναι το πώς τροφοδοτείται κάποιος από πληροφορίες προκειμένου να διαμορφώσει την αυτό-εικόνα του. Ο Cooley (1902) χρησιμοποίησε τον όρο «καθρεπτισμένος εαυτός» και υποστήριξε πως η αυτό-εκτίμηση είναι μια αντανακλαστική σύνθεση βασισμένη στο πώς κάποιος νομίζει πως τον/την βλέπουν οι άλλοι. Για τον Mead (1934) οι «σημαντικοί άλλοι» μέσα στην κοινωνική εμπειρία δίνουν τη βάση για το πώς κάποιος αξιολογεί τον εαυτό του. Όντας οι γονείς οι «σημαντικοί άλλοι» για τα παιδιά, παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αυτό-εκτίμησης του παιδιού. Πληθώρα ερευνών κατέδειξαν πως οι γονείς, είτε σαν «μοντέλα - πρότυπα» ή «καθρέπτες ή ακόμη και σαν πηγές πρωτογενούς και δευτερογενούς επηρεασμού στην καθημερινότητα του παιδιού, είναι ικανοί να επηρεάσουν τις ιδέες, τις αντιλήψεις, τις πεποιθήσεις του παιδιού γύρω από το τι άνθρωπος είναι ή θα ήθελε να είναι.
Θα επιθυμούσα να τονίσω σε αυτό το σημείο πως καθώς το παιδί αναπτύσσεται, αντιλαμβάνεται ολοένα και περισσότερο πως η γνώμη των σημαντικών άλλων κινείται μέσα στα πλαίσια ενός κοινωνικού πρωτοκόλλου είτε αυτό είναι η οικογένεια, το σχολείο και γενικά το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο μεγαλώνει. Κατ’ επέκταση οι γνώμες αυτές μπορεί να φαίνονται πολλές φορές άχρωμες και τυπικές που μπορεί να εμπεριέχουν σκοπιμότητα παρά ειλικρίνεια. Έτσι μπορεί να κλονιστεί η εμπιστοσύνη του παιδιού απέναντι στα πρόσωπα αυτά, με συνέπεια να δημιουργηθούν ανύπαρκτες ή αναληθείς αντιλήψεις του παιδιού γύρω από τον εαυτό του και τις ικανότητές του ή τις αδυναμίες του. Μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε πως ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας με τη γνώμη που έχουν οι σημαντικοί άλλοι για το παιδί, είναι και η γνώμη που φαντάζεται το παιδί πως έχουν οι άλλοι για την προσωπική του αξία. Γι αυτό επισημαίνουμε πως η κολακεία προς τα παιδιά, και αντιληπτή γίνεται από το παιδί και μόνο ζημιά του προκαλεί. Το παιδί πρέπει να προσλαμβάνει αγάπη αλλά και την πραγματική εικόνα του με τα δυνατά του αλλά και με τα προς βελτίωση αδύνατά του σημεία.
Πολλές φορές τόσο η γνώμη του παιδιού όσο και γνώμη των άλλων είναι στη σωστή κατεύθυνση κι έτσι η αυτό-εκτίμηση του παιδιού γίνεται αφετηρία για υγιείς προσανατολισμούς οδηγώντας σε προσωπική ευτυχία χωρίς δυσλειτουργικές αμφιβολίες.. Μερικές φορές όμως, η αυτό-εκτίμηση στηρίζεται σε αναληθή στοιχεία χωρίς αντικειμενική υπόσταση. Τότε το παιδί παραπαίει μέσα σε αβέβαιους προσανατολισμούς που οδηγούν σε αποτυχίες και δημιουργούν δυσάρεστη ψυχική κατάσταση και διαταραχές στην προσαρμογή. Φυσικά, μεγάλο ρόλο παίζουν οι διάφορες κοινωνικές επιδράσεις και ιδιαίτερα η συστηματική αγωγή που παρέχεται από την οικογένεια, το σχολείο και την κοινωνία γενικότερα.
Ο πιο αποδοτικός σχεδιασμός ανάπτυξης της αυτό-εκτίμησης του παιδιού, με στόχο την ενδυνάμωση της προσωπικότητάς του και το υγιές ψυχολογικό μεγάλωμά του, αφορά, πρέπει να αφορά, και ν’ αναφέρεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες. Την κοινωνία, το κράτος, το σχολείο και την οικογένεια.
Η κοινωνία να προσφέρει στους νέους υγιείς , γεμάτες νόημα αξίες, καταδεικνύοντας ανθρωπιστικά, ειρηνικά, οικολογικά πρότυπα και προσανατολισμούς. Το κράτος να προωθεί πολιτικές τέτοιες που επιτρέπουν την αγάπη για τον άνθρωπο και τη φύση, και τα ιδανικά της ειρηνικής συμβίωσης, που να επιτρέπει στο κάθε παιδί να μπορεί ν’ αναπτύξει τις ικανότητές του και την αυτό-εκτίμησή του.
Το σχολείο να λειτουργεί σαν χώρος καλλιέργειας της πολυδιάστατης προσωπικότητας του παιδιού. Να του διδάσκει, ουσιαστικά, τι σημαίνει συνάνθρωπος, τι σημαίνει αυτό-σεβασμός αλλά και σεβασμός προς τ’ άλλα παιδιά. Να καλλιεργεί όλες τις πτυχές της προσωπικότητας του παιδιού και όχι μόνο της στείρας γνώσης και ανταγωνισμού. Το σχολείο έχει καθήκον να βρει αυτό το κάτι στο οποίο είναι καλός το κάθε παιδί ώστε να νιώσει κι εκείνο υπερήφανο, χρήσιμο, άξιο και να δυναμώσει την αυτό-εκτίμησή του. Η δυνατή αυτό-εκτίμηση και αυτό-εικόνα θα είναι το πιο αποτελεσματικό όπλο του παιδιού εναντίον τόσων και τόσων αποπροσανατολιστικών προκλήσεων που θα συναντήσει στη ζωή του, όπως η κοινωνική αδικία, τα ναρκωτικά. Χρειάζεται το κράτος να διαμορφώνει πολιτικές-αρωγούς προς το εκπαιδευτικό έργο και την ανάπτυξη της αυτό-αξίας του κάθε παιδιού.
Η επικοινωνία, η αγάπη, η αποδοχή και κατανόηση που προσφέρει η οικογένεια, είναι πρωταρχικά στοιχεία για την ισορροπημένη ανάπτυξη της αυτό-εκτίμησης και προσωπικότητας του παιδιού. Η ανάπτυξη της αυτό-εκτίμησης, της αυτό-εμπιστοσύνης του παιδιού είναι η τέταρτη και ίσως η δυσκολότερη από τις λειτουργίες προσφοράς της οικογένειας προς τα μικρότερα μέλη της. Ένα οικογενειακό περιβάλλον πρέπει να σέβεται το παιδί. Και βεβαίως να σέβεται και τα δυνατά του σημεία αλλά να αποδέχεται και τις αδυναμίες του χωρίς άγονη κριτική, αφήνοντας έτσι το παιδί να ξεδιπλώσει τις αρετές του και να βελτιώσει τις αδυναμίες του. Έτσι η οικογένεια θα διαμορφώσει ένα άτομο ευτυχισμένο. Δυνατό, που θα εμπιστεύεται τον εαυτό του. Που θα έχει φωνή. Που θα μπορεί να λέει και ένα δυνατό όχι στις προκλήσεις.
Διαφαίνεται λοιπόν, πως η αυτό-εκτίμηση, η εμπιστοσύνη που έχει ένα παιδί για τον εαυτό του, είναι ένας παράγοντας κλειδί για την υγιή και πετυχημένη ατομική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Και ισορροπημένη ανάπτυξη της προσωπικότητας σημαίνει προσωπική ευτυχία και υγεία. Σημαίνει επιτυχές ξεπέρασμα των προκλήσεων και δυσκολιών. Σημαίνει καλύτερη κοινωνία..
Προσοχή! Πριν ξεκινήσουμε να εφαρμόζουμε «επιφώτιση» στα παιδιά μας, καλό είναι να τη χρησιμοποιήσουμε πρώτα για τον εαυτό μας. Τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Είναι ο γονέας που πρέπει πρώτος να κάνει πολλές φορές σημαντικές υπερβάσεις. Άλλωστε πως θα δώσουμε κάτι στα παιδιά μας αν δεν πάρουμε πρώτα εμείς τη «γλύκα»; Γιατί;
Γιατί αγαπητέ γονέα, δεν βλέπουμε τα πράγματα όπως είναι. Βλέπουμε τα πράγματα όπως είμαστε! Αυτή ακριβώς είναι η Δύναμη που κρύβουμε μέσα μας! ipse.gr
Τη σημερινή εποχή το μεγάλωμα ενός παιδιού είναι μια μακρόπνοη και μπερδεμένη διαδικασία, όπου, ασφαλώς, οι γονείς δεν έχουν τη μοναδική ευθύνη για το αποτέλεσμα της διαδρομής αυτής. Τα παιδιά μεγαλώνουν και επηρεάζονται σημαντικότατα από ένα μακρύ κατάλογο ανθρώπων και δομών. Φίλους, δασκάλους, αθλητές, τραγουδιστές, επιστήμονες, πολιτικούς και πολιτευτές κ.α. Ωστόσο, η μαμά και ο μπαμπάς ξεχωρίζουν για την τόσο καθοριστικά καθοδηγητική τους δύναμη. Μέσω της άμεσης επαφής με το παιδί αλλά και της έμμεσης μέσω της παρέμβασής τους στα κοινωνικά δρώμενα. Έχει τονιστεί ιδιαίτερα το χρέος, η υποχρέωση της συντεταγμένης κοινωνίας προς την οικογένεια.
Γραφές από τους κλασικούς χρόνους αναφέρονται στην έννοια «εαυτός». Ο Σωκράτης έγραψε «γνώθι σε αυτόν» και ο Αριστοτέλης για τη φύση της ψυχής. Ο James (1890) περιέγραψε τον «εαυτό» να αποτελείται από το «εγώ» ή ο εαυτός σαν γνώστης (υποκείμενο) και το «εμένα» ή ο εαυτός σαν γνωστικό αντικείμενο. Άλλοι όροι για το πώς βλέπει κάποιος τον εαυτό του είναι «αυτό-εκτίμηση», «αυτό-εμπιστοσύνη», «αυτό-ιδέα». Όλοι αυτοί οι όροι ουσιαστικά περιγράφουν την ολότητα των σκέψεων που έχει κάποιος έχοντας σαν σημείο αναφοράς τον εαυτό του σαν αντικείμενο. Ή αλλιώς, αυτό-εκτίμηση είναι η θετική ή αρνητική εκτίμηση απέναντι σε ένα ιδιαίτερο αντικείμενο που λέγεται εαυτός. Βρίσκεται, λοιπόν, η αυτό-εκτίμηση στο κέντρο της προσωπικότητας του παιδιού.
Ένα σημαντικό στοιχείο γύρω από την αυτό-εκτίμηση είναι το πώς τροφοδοτείται κάποιος από πληροφορίες προκειμένου να διαμορφώσει την αυτό-εικόνα του. Ο Cooley (1902) χρησιμοποίησε τον όρο «καθρεπτισμένος εαυτός» και υποστήριξε πως η αυτό-εκτίμηση είναι μια αντανακλαστική σύνθεση βασισμένη στο πώς κάποιος νομίζει πως τον/την βλέπουν οι άλλοι. Για τον Mead (1934) οι «σημαντικοί άλλοι» μέσα στην κοινωνική εμπειρία δίνουν τη βάση για το πώς κάποιος αξιολογεί τον εαυτό του. Όντας οι γονείς οι «σημαντικοί άλλοι» για τα παιδιά, παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αυτό-εκτίμησης του παιδιού. Πληθώρα ερευνών κατέδειξαν πως οι γονείς, είτε σαν «μοντέλα - πρότυπα» ή «καθρέπτες ή ακόμη και σαν πηγές πρωτογενούς και δευτερογενούς επηρεασμού στην καθημερινότητα του παιδιού, είναι ικανοί να επηρεάσουν τις ιδέες, τις αντιλήψεις, τις πεποιθήσεις του παιδιού γύρω από το τι άνθρωπος είναι ή θα ήθελε να είναι.
Θα επιθυμούσα να τονίσω σε αυτό το σημείο πως καθώς το παιδί αναπτύσσεται, αντιλαμβάνεται ολοένα και περισσότερο πως η γνώμη των σημαντικών άλλων κινείται μέσα στα πλαίσια ενός κοινωνικού πρωτοκόλλου είτε αυτό είναι η οικογένεια, το σχολείο και γενικά το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο μεγαλώνει. Κατ’ επέκταση οι γνώμες αυτές μπορεί να φαίνονται πολλές φορές άχρωμες και τυπικές που μπορεί να εμπεριέχουν σκοπιμότητα παρά ειλικρίνεια. Έτσι μπορεί να κλονιστεί η εμπιστοσύνη του παιδιού απέναντι στα πρόσωπα αυτά, με συνέπεια να δημιουργηθούν ανύπαρκτες ή αναληθείς αντιλήψεις του παιδιού γύρω από τον εαυτό του και τις ικανότητές του ή τις αδυναμίες του. Μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε πως ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας με τη γνώμη που έχουν οι σημαντικοί άλλοι για το παιδί, είναι και η γνώμη που φαντάζεται το παιδί πως έχουν οι άλλοι για την προσωπική του αξία. Γι αυτό επισημαίνουμε πως η κολακεία προς τα παιδιά, και αντιληπτή γίνεται από το παιδί και μόνο ζημιά του προκαλεί. Το παιδί πρέπει να προσλαμβάνει αγάπη αλλά και την πραγματική εικόνα του με τα δυνατά του αλλά και με τα προς βελτίωση αδύνατά του σημεία.
Πολλές φορές τόσο η γνώμη του παιδιού όσο και γνώμη των άλλων είναι στη σωστή κατεύθυνση κι έτσι η αυτό-εκτίμηση του παιδιού γίνεται αφετηρία για υγιείς προσανατολισμούς οδηγώντας σε προσωπική ευτυχία χωρίς δυσλειτουργικές αμφιβολίες.. Μερικές φορές όμως, η αυτό-εκτίμηση στηρίζεται σε αναληθή στοιχεία χωρίς αντικειμενική υπόσταση. Τότε το παιδί παραπαίει μέσα σε αβέβαιους προσανατολισμούς που οδηγούν σε αποτυχίες και δημιουργούν δυσάρεστη ψυχική κατάσταση και διαταραχές στην προσαρμογή. Φυσικά, μεγάλο ρόλο παίζουν οι διάφορες κοινωνικές επιδράσεις και ιδιαίτερα η συστηματική αγωγή που παρέχεται από την οικογένεια, το σχολείο και την κοινωνία γενικότερα.
Ο πιο αποδοτικός σχεδιασμός ανάπτυξης της αυτό-εκτίμησης του παιδιού, με στόχο την ενδυνάμωση της προσωπικότητάς του και το υγιές ψυχολογικό μεγάλωμά του, αφορά, πρέπει να αφορά, και ν’ αναφέρεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες. Την κοινωνία, το κράτος, το σχολείο και την οικογένεια.
Η κοινωνία να προσφέρει στους νέους υγιείς , γεμάτες νόημα αξίες, καταδεικνύοντας ανθρωπιστικά, ειρηνικά, οικολογικά πρότυπα και προσανατολισμούς. Το κράτος να προωθεί πολιτικές τέτοιες που επιτρέπουν την αγάπη για τον άνθρωπο και τη φύση, και τα ιδανικά της ειρηνικής συμβίωσης, που να επιτρέπει στο κάθε παιδί να μπορεί ν’ αναπτύξει τις ικανότητές του και την αυτό-εκτίμησή του.
Το σχολείο να λειτουργεί σαν χώρος καλλιέργειας της πολυδιάστατης προσωπικότητας του παιδιού. Να του διδάσκει, ουσιαστικά, τι σημαίνει συνάνθρωπος, τι σημαίνει αυτό-σεβασμός αλλά και σεβασμός προς τ’ άλλα παιδιά. Να καλλιεργεί όλες τις πτυχές της προσωπικότητας του παιδιού και όχι μόνο της στείρας γνώσης και ανταγωνισμού. Το σχολείο έχει καθήκον να βρει αυτό το κάτι στο οποίο είναι καλός το κάθε παιδί ώστε να νιώσει κι εκείνο υπερήφανο, χρήσιμο, άξιο και να δυναμώσει την αυτό-εκτίμησή του. Η δυνατή αυτό-εκτίμηση και αυτό-εικόνα θα είναι το πιο αποτελεσματικό όπλο του παιδιού εναντίον τόσων και τόσων αποπροσανατολιστικών προκλήσεων που θα συναντήσει στη ζωή του, όπως η κοινωνική αδικία, τα ναρκωτικά. Χρειάζεται το κράτος να διαμορφώνει πολιτικές-αρωγούς προς το εκπαιδευτικό έργο και την ανάπτυξη της αυτό-αξίας του κάθε παιδιού.
Η επικοινωνία, η αγάπη, η αποδοχή και κατανόηση που προσφέρει η οικογένεια, είναι πρωταρχικά στοιχεία για την ισορροπημένη ανάπτυξη της αυτό-εκτίμησης και προσωπικότητας του παιδιού. Η ανάπτυξη της αυτό-εκτίμησης, της αυτό-εμπιστοσύνης του παιδιού είναι η τέταρτη και ίσως η δυσκολότερη από τις λειτουργίες προσφοράς της οικογένειας προς τα μικρότερα μέλη της. Ένα οικογενειακό περιβάλλον πρέπει να σέβεται το παιδί. Και βεβαίως να σέβεται και τα δυνατά του σημεία αλλά να αποδέχεται και τις αδυναμίες του χωρίς άγονη κριτική, αφήνοντας έτσι το παιδί να ξεδιπλώσει τις αρετές του και να βελτιώσει τις αδυναμίες του. Έτσι η οικογένεια θα διαμορφώσει ένα άτομο ευτυχισμένο. Δυνατό, που θα εμπιστεύεται τον εαυτό του. Που θα έχει φωνή. Που θα μπορεί να λέει και ένα δυνατό όχι στις προκλήσεις.
Διαφαίνεται λοιπόν, πως η αυτό-εκτίμηση, η εμπιστοσύνη που έχει ένα παιδί για τον εαυτό του, είναι ένας παράγοντας κλειδί για την υγιή και πετυχημένη ατομική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Και ισορροπημένη ανάπτυξη της προσωπικότητας σημαίνει προσωπική ευτυχία και υγεία. Σημαίνει επιτυχές ξεπέρασμα των προκλήσεων και δυσκολιών. Σημαίνει καλύτερη κοινωνία..
Προσοχή! Πριν ξεκινήσουμε να εφαρμόζουμε «επιφώτιση» στα παιδιά μας, καλό είναι να τη χρησιμοποιήσουμε πρώτα για τον εαυτό μας. Τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Είναι ο γονέας που πρέπει πρώτος να κάνει πολλές φορές σημαντικές υπερβάσεις. Άλλωστε πως θα δώσουμε κάτι στα παιδιά μας αν δεν πάρουμε πρώτα εμείς τη «γλύκα»; Γιατί;
Γιατί αγαπητέ γονέα, δεν βλέπουμε τα πράγματα όπως είναι. Βλέπουμε τα πράγματα όπως είμαστε! Αυτή ακριβώς είναι η Δύναμη που κρύβουμε μέσα μας! ipse.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου